Rekken helpt wel maar het werkt niet

Nu heeft het ook in de krant gestaan: ‘rekken werkt niet’. Er was al een aantal artikelen gepubliceerd in vakbladen, maar we hebben het stil kunnen houden tot nu toe. Maar nu is onontkoombaar. Het stretchtijdperk is ten einde.

In Nederland was het het proefschrift van Jan Halbertsma die aantoonde dat stretchoefeningen geen veranderingen in de lengte veroorzaakten; dat de spier niet soepeler werd en dat alleen sprake was van een toegenomen pijntolerantie. Ik neem afscheid van een tijdperk. In 1984 schreef ik in dit blad een artikel ‘Rekken of verrekken’ met een aantal veronderstellingen over de nuttige effecten van het uitvoeren van rekkingoefeningen. Er is niets van uitgekomen. Het uitvoeren van rekkingoefeningen geeft geen aantoonbare veranderingen in het bind- weefsel zoals Viidik veronderstelde; het geeft geen ver- hoogde doorbloeding zoals Anderson suggereerde en het werkt niet preventief tegen sportblessures zoals collega gymnastieker Willem van Mechelen tien jaar geleden al in zijn proefschrift beschreef. 

Gewoonte of functie

Rekken als onderdeel van een warming-up, met de bedoeling om prestaties te verbeteren en blessures te voorkomen is een hype gebleken, maar wel een langdurige hype. Een hele generatie is er mee opgevoed. De sportcultuur is er mee doordrenkt. Op school leer- de je het. In de sportvereniging is het gemeengoed. Op de alo werd het nog eens dunnetjes overgedaan. Iedereen heeft het de laatste 20 jaar met de paplepel ingegoten gekregen. Dat pak je mensen niet zomaar af. Er is veel verzet tegen veranderingen. Dat is nodig om de balans niet te verliezen. De ‘ja-maar-vragen’ klinken luid. Maar het is echt waar: er is keihard en meerdere keren in internationaal wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat stretchen niet werkt. Maar het helpt wel. Sommige mensen zweren erbij.

Zeggen dat ze al jaren rekken om leniger te worden en weten dat ze dat nog jaren zullen moeten volhouden. Van ‘evangelisch enthousiasme’ wordt in het Britisch Medical Journal gesproken in het artikel waar de Australiërs Herbert en Gabriel een overzichtsartikel publiceren over effecten voor en na oefenen op spierpijn en blessures: ze zijn er niet. Sport staat namelijk bol van de pseudo-wetenschap, van meningen, van geloof. Ja, maar… misschien kan rekken nog een functie hebben voor de mentale voorbereiding of als sociaal aspect… Tevergeefs. Uitvluchten. Ik dacht nog even terug aan mijn tweede artikel over rekken in 1986 ‘Als je rekt doe het dan goed’. Misschien hebben ze dat niet gelezen. Daarom werden de oefeningen technisch niet goed uitgevoerd en dan is het ook niet verwonderlijk dat er geen effecten gevonden worden. Onzin natuurlijk. Daarover schreef ik toen ook al een zinnetje: rekken in één volzin: ‘Misschien is het zinvol maar misschien ook vol onzin’. Ja, maar… we kunnen toch wat rekken na een inspanning om minder spierpijn te krijgen. Jammer, het werkt niet hoewel het soms best lekker is. Het zal nog jaren duren voordat andere, minder gelokaliseerde, dynamische bewegingen weer de plaats krijgen binnen een warming-up die hen toekomt. In school waarschijnlijk eerder dan in de breedtesport.

Het is gewoon een kwestie van het tempo van nascholingen. Als belangrijke mensen het ook niet meer doen… Als Van Gaal het zegt..? Veranderen Als teamarts van de eredivisie basketbalvereniging MPC-Donar, maak ik de spelers attent op de zwakke positie van stretchoefeningen binnen de professionele sport. De coach ondersteunt dat omdat hij ook zijn vakliteratuur leest. Tijdens de warming-up wordt er niet gerekt. Na de training mogen de spelers kiezen of ze wel of niet stretchen tijdens de cooling down. Natuurlijk… allemaal. En de grootste fout die we gemaakt hebben? De spelers zelf laten kiezen of ze voor een wedstrijd wel of niet willen stretchen. Allemaal dus. Collectief stappen ze van de speelvloer af om het publiek in stilte alleen te laten. Ze duwen tegen muren. De zaalbeheerder is daar inmiddels aan gewend. Ze liggen op de koude vloer terwijl ze net een circulatie warming-up hebben gedaan, want ze durven niet als eerste te veranderen, bang om wat te verliezen. Net als de nieuwe eerstejaars studenten die ik vanochtend dit droeve bericht heb doorgegeven. Het is zinloos. Het werkt niet. Houd er toch mee op. Ga iets nuttigs doen. Maar is het erg dan om te stretchen?

Nee, ik vind het wel lekker. En de lenigheid dan? Daar gaat het nu niet over. Van een paar keer een tiental seconden rekken tijdens een warming-up drie keer per week word je waarschijnlijk niet leniger. Dan gebruik je dezelfde oefeningen op een heel andere manier. De effecten zijn kortdurend en teleurstellend. Stretchen als onderdeel van de warming-up werkt niet om blessures te voorkomen of prestaties te verbeteren (explosieve bewegingen worden zelfs negatief beïnvloed). Of er effecten op de lenigheid zijn? Daar zullen vast nog een aantal onderzoeken over volgen. Ja maar… het helpt toch? Ja, maar het werkt niet!

Literatuur

• Van der Poel, Gerard, ‘Rek in prestaties’
• BOK project NOC NSF, 1998 : www.sport.nl/knowled- ge
• Dikkeboer, Sart: Rekken of verrekken
• De Lichamelijke Opvoeding 1984, nr 18
• Van Mechelen, Willem: Aetiology and prevention of running injuries.
• Proefschrift Vrije Universiteit van Amsterdam 1992 Dikkeboer, Sart,’ Als je rekt …doe het dan goed’ De Lichamelijke Opvoeding 1988, nr 8 Anderson, B, De stretching methode.
• Herbert, R en M. Gabriel, ‘Effect of stretching before and after exercising on muscle soreness and risk of injury’
• Britisch Medical }ournal, 31 aug 2002,325: 468 Met dank aan Gerard Rietjens
• Intermediair, ‘Stretchen helpt niet’
• Intermediair, 37, 12 september 2002 Ellen de Visser: Fit ‘Ritueel stretchen’ De Volkskrant, 21 september 2002